Budowa
Zwierzęta te mają wrzecionowate ciało, o długości od 1 do 5 m największe do 8 m, wydłużone szczęki uzbrojone w liczne stożkowe zęby. Skóra delfinów jest gładka, z rzadka może mieć szczątkowe owłosienie. Gruczoły skórne delfina wydzielają śluz zmniejszający opór środowiska i umożliwiający im osiągać zadziwiające prędkości. Na końcu ogona znajduje się fałd skórny, pełniący funkcję poziomej płetwy ogonowej. Jest to główny narząd ruchu delfina. Twarz delfinów zawdzięcza swój charakterystyczny wygląd czołu zawierającemu melon, czyli okrągły narząd odgrywający rolę w echolokacji oraz szczękom wydłużonym na kształt dzioba. Uzębienie u niektórych gatunków może być bardzo liczne. Szkielet dostosowany jest do środowiska życia zwierzęcia. Kości czaszki zachodzą na siebie ściśle, kręgi szyjne uległy połączeniu i unieruchomieniu. Szkielet pokryty jest grubą warstwą mięśni i tkanki tłuszczowej zapewniającej utrzymanie ciepła. Delfiny mają duży mózg o silnie pofałdowanej korze mózgowej, będący powodem wysokiej inteligencji i rozwoju psychicznego, porównywalnego z rozwojem szympansów. Często wypływają na powierzchnię, by zaczerpnąć powietrza. Służą do tego nozdrza z jednym otworem, usytuowane na czubku głowy, za oczami. Płuca delfina są proporcjonalnie niewiele większe od ludzkich około 1,5 raza, jednak delfiny wykorzystują tlen efektywniej i magazynują go w mięśniach, dzięki czemu mogą długo przebywać pod wodą. Kolor ciała delfinów typowo składa się z różnych odcieni szarości. Grzbiet jest wyraźnie oddzielony od reszty ciała ciemniejszym ubarwieniem, brzuch jest jaśniejszy. To podstawowe tło często jest uzupełnione różnymi liniami i polami o rozmaitych odcieniach i kontrastach.
Odżywianie
Delfiny są drapieżnikami, ich pożywienie stanowią ryby najczęściej sardyny, makrele, śledzie, dorsze, głowonogi, ośmiornice, mątwy, kałamarnice a także skorupiaki i robaki. Chwytają ofiarę przy pomocy stożkowatych zębów, a następnie połykają w całości. Gatunki o wydłużonym pysku z wieloma małymi zębami polują przede wszystkim na ryby, a delfiny o krótkich pyskach z mniejszą liczbą zębów chwytają zazwyczaj głowonogi. Wyjątkiem jest orka, największy przedstawiciel rodziny delfinowatych, która poluje głównie na zwierzęta stałocieplne: foki, pingwiny i inne walenie. Duże skupiska delfinów występują w pobliżu prądów wznoszących, gdyż wypływająca na powierzchnię woda z dna jest bogata w substancje odżywcze i stanowi pożywkę dla planktonu, który przyciąga ławice ryb.
Pływanie
Delfiny są znakomitymi pływakami, poruszają się dzięki ruchom całego ciała w dół i w górę, a pomagają im w tym silne płetwy ogonowe. Płetwy brzuszne służą do sterowania i pomagają w utrzymaniu równowagi. Delfiny potrafią osiągać prędkości zbliżone do 50 km/h. Często wyskakują ponad powierzchnię wody. Czasem wykonują przy tym akrobatyczne figury. Przypisuje się im z tego powodu skłonność do zabawy. Obdarzone są dużą ciekawością, zbliżają się do statków, aby dać się nosić ich falom. Nurkują do głębokości 260 metrów, ale tylko w poszukiwaniu pożywienia. Częstotliwość oddechów delfina, który znajduje się na powierzchni, znacznie się waha - od 1 do 6 na minutę. Delfiny butlonose mogą wstrzymywać oddech do około piętnastu minut.
Życie w stadzie
Delfiny żyją w gromadach (czasem w parach). Liczba osobników w
grupie nie jest stała, niektóre osobniki opuszczają stado i
przyłączają się do innego. Na miejscach bogatych w pożywienie
gromady mogą łączyć się w stada liczące nawet do tysiąca osobników.
Często też z powodu małej ilości pożywienia na danym terytorium duże
stada dzielą się na mniejsze.
Delfiny potrafią stosować taktykę w polowaniu. Gromada okrąża ławicę
i zacieśnia krąg, strasząc ryby wydawanymi świstami i wypuszczanymi
pęcherzykami powietrza . Im mniejsza jest grupa, tym silniejsza
hierarchia samców i samic. Pomiędzy członkami grupy powstają silne
więzi. W obliczu zagrożenia słabsze osobniki są otaczane przez
silniejsze i bronione. Zdarza się, że delfiny towarzyszą rannemu lub
choremu osobnikowi, pomagając mu utrzymywać się na powierzchni, aż
do samego końca. Może to być jedna z przyczyn osiadania delfinów na
plażach.
W toku ewolucji delfiny wypracowały skomplikowane metody
porozumiewania się za pomocą różnych dźwięków: klekotu, pisków,
gwizdów. Z badań wynika, że niektóre potrafią imitować ludzki
śmiech, a nawet mowę.
Zmysły
Głównym zmysłem delfinów jest słuch. Słyszą dźwięki o częstotliwości do 153 kHz. Mogą odbierać sygnały stereofoniczne, dzięki czemu określają kierunek, z którego dochodzi dźwięk. Węch występuje u delfinów w postaci szczątkowej. Oczy przystosowane są do widzenia pod wodą i w powietrzu. Delfiny posiadają zdolność wydawania ultradźwięków i posługują się echolokacją, pozwala ona lokalizować nawet niewielkie obiekty zagrzebane w mule (fale dźwiękowe przechodzą przez ciała stałe), sondować głębokość, oceniać kierunek i porozumiewać się na duże odległości. Dźwięki powstające podczas wydmuchiwania powietrza przez nozdrza są skupione przez zbiornik tłuszczowy na czole (tzw. melon), który działa na zasadzie soczewki. Odbite od różnych obiektów dźwięki trafiają do ucha środkowego przez kanał tłuszczowy w wydrążeniu szczęki dolnej. Dzięki analizie odbitego echa, w mózgu powstaje dokładny obraz otoczenia. Szybka analiza tych informacji możliwa jest dzięki znacznej liczbie komórek mózgowych delfina. Delfiny są mniej aktywne w nocy. Zamykają wtedy oczy na przemian, by dać odpocząć poszczególnym partiom mózgu. Czasem jednak dostosowują się do zwyczajów swoich ofiar i polują także w nocy.
Rozmnażanie
Organy rozrodcze usytuowane są w fałdach skóry na brzuchu. Samice parzą się tylko co cztery do pięciu lat. U samców cykl płciowy powtarza się co rok. W tym czasie samiec może zapłodnić więcej niż jedną samicę. Ciąża trwa kilka miesięcy w zależności od gatunku, zwykle około roku. Przeciętna długość życia delfinów pospolitych i butlonosych wynosi około 20 lat, ale niektóre gatunki dożywają nawet 50 lat.
Środowisko
Delfiny zamieszkują morza i oceany całego świata (jednak masowo występują w cieplejszych rejonach). Ich bliscy krewniacy, delfiny słodkowodne, występują też w dorzeczach słodkich tropikalnych rzek, takich jak: Orinoko, Amazonka, La Plata, Ganges, Brahmaputra oraz Jangcy. Delfiny słodkowodne uważane są za najbardziej pierwotną grupę waleni. Posiadają one szereg cech przystosowawczych, na przykład ruchomą szyję umożliwiającą poruszanie głową, oraz szerokie płetwy piersiowe, które ułatwiają manewry.
Ewolucja delfinowatych
Delfiny pochodzą od drapieżnych ssaków lądowych - prakopytnych żyjących około 50 mln lat temu (zobacz ewolucja waleni).